Kızıltepe Devlet Hastanesi Baştabibi dahiliye uzmanı doktor Serdar Kalkan konuyla ilgili yazısında şu uyarı ve önerilerde bulundu;
Karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinde fazla miktarda yağ birikmesine verilen isimdir. Bu durum, karaciğer hücrelerinin normal çalışmasını engelleyebilir ve zamanla karaciğer hasarına ve hatta karaciğer yetmezliğine neden olabilir. Karaciğer yağlanması, genellikle aşırı alkol tüketimi, aşırı kilo alımı ve yağlı yiyecekler tüketimi gibi faktörlerle ilişkilidir. Ancak bazı ilaçlar ve bazı sağlık koşulları da karaciğer yağlanmasına neden olabilir.
Karaciğer, vücutta yağ metabolizmasında önemli görevlere sahip olan bir organdır. Çalışma düzeni ve enzim dengeleri çeşitli nedenlere bağlı olarak bozulduğunda karaciğer yağlanmaya ve büyümeye başlar. Bu durumun gelişiminde rol oynayan pek çok etken mevcuttur. Bunların başında sağlıksız beslenme yer almaktadır. Gün içerisinde tüketilen besin türleri, günlük alınan yağ miktarı, öğün aralıkları ve yapılan öğünler ile uyku vakitleri arasındaki süreler gibi beslenmeye ilişkin pek çok faktör sağlıklı ve dengeli bir şekilde ayarlanmadığında karaciğer yağlanmasının gelişme ihtimali oldukça yükselir.
Bunun haricinde karaciğer yağlanması oluşumunda risk faktörü olan etkenler şunlardır:
Karaciğer yağlanmasının görülme sıklığı kadın ve erkek bireylerde hemen hemen aynıdır. Fakat orta yaş ve üzerindeki bireylerde bu hastalığa yakalanma olasılığı gençlere oranla çok daha yüksektir. Yetişkin bireylerin yaklaşık %30’unda görülen karaciğer yağlanması her 10 kişiden birinde karaciğerde enzimatik dengenin bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Karaciğer Yağlanması Belirtileri
Karaciğer yağlanması hastalığına bazen sessiz karaciğer hastalığı denir. Bunun nedeni, hastalığın herhangi bir belirtiye neden olmadan ilerlemesidir. Karaciğer yağlanması olan çoğu insan, karaciğer hasarı gelişmeden karaciğerlerinde yağ ile yaşar.
Alkolden bağımsız steatohepatit hastasıysanız gelişmesi yıllar sürebilecek semptomlarınız olabilir. Hastalığın neden olduğu karaciğer hasarı, kalıcı hasara ve karaciğerinizin sertleşmesine yol açarsa buna siroz adı verilir.
Karaciğer yağlanması belirtileri şunları içerebilir:
Siroza dönüşen alkolden bağımsız steatohepatit sıvı tutulması, iç kanama, kas kaybı ve kafa karışıklığı gibi belirtilere neden olabilir. Sirozu olan kişilerde zaman içinde karaciğer yetmezliği gelişebilir ve karaciğer nakline ihtiyaç duyabilir.
Karaciğer Yağlanması İçin Risk Faktörleri
Karaciğer yağlanması hastalığının kesin nedenleri bilinmemektedir. Ancak obezitenin en yaygın neden olduğu düşünülmektedir. Obezite hastalarının sayısı arttıkça karaciğer hastalığı bulunan kişilerin sayısında da istikrarlı bir artış görülmektedir. Karaciğer yağlanması çocuklar ve genç yetişkinlerde de görebileceği gibi, en çok orta yaşlarda görülür.
Risk faktörleri şunları içerir:
Karaciğer Yağlanması Nasıl Teşhis Edilir?
Karaciğer yağlanması, vücutta çeşitli belirtiler göstermesine rağmen, bu belirtiler diğer sağlık koşullarıyla da ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, karaciğer yağlanmasını teşhis etmek için çeşitli testler yapılabilir. Aşağıdakiler karaciğer yağlanmasını teşhis etmek için yapılabilecek testlerden bazılarıdır:
Fizik muayene: Doktor, karaciğer büyüklüğünü ve şişkinliğini muayene ederek karaciğer yağlanmasını tespit etmeye çalışabilir.
Kan testleri: Karaciğer yağlanmasının belirtileri arasında, karaciğer enzimlerinin kan düzeylerinin yüksek olması bulunur. Bu nedenle, doktor, karaciğer enzimleri düzeylerini ölçen kan testleri yaparak karaciğer yağlanmasını teşhis etmeye çalışabilir.
Ultrasonografi: Bu test, vücut içinde yer alan organların görüntüsünü almak için ultrason ses dalgalarını kullanır. Bu test, karaciğer büyüklüğünü ve şişkinliğini ölçmeye yardımcı olabilir.
Karaciğer biopsisi: Bu test, karaciğer dokusunun bir örneğini almak için yapılır. Örnek, laboratuvarda incelendiğinde, karaciğer yağlanmasının ne kadar ilerlemiş olduğu tespit edilebilir.
Bu testlerin hepsi, karaciğer yağlanmasının teşhisini doğrulamaya yardımcı olabilir. Ancak, karaciğer yağlanması teşhisi konulmadan önce, doktorunuz diğer sağlık koşullarını da dikkate alarak, en uygun testi seçecektir.
Karaciğer Yağlanması Tedavisi
Karaciğer yağlanması tedavisinde amaç, karaciğer hücrelerinde birikmiş olan yağı azaltmak ve karaciğerin normal çalışmasını sağlamaktır. Karaciğer yağlanması tedavisinde şu yöntemler kullanılabilir:
Diyet: Karaciğer yağlanması tedavisinde, kilo vermeyi hedefleyen bir diyet programı önerilebilir. Bu diyet, düşük kalorili ve düşük yağlı yiyecekleri içerebilir.
Egzersiz: Karaciğer yağlanması tedavisinde, düzenli egzersiz programı uygulanabilir. Egzersiz, kilo vermenin yanı sıra, karaciğerin çalışmasını düzenleyici etkisi olabilir.
Alkol tüketimini azaltma: Aşırı miktarda alkol tüketimi, karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Bu nedenle, alkol tüketimini azaltmak, karaciğer yağlanması tedavisinde önemlidir.
İlaçlar: Bazı ilaçlar, karaciğer yağlanmasını azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, statinler gibi ilaçlar, karaciğer hücrelerinde birikmiş olan yağı azaltmaya yardımcı olabilir.
Cerrahi girişimler: Eğer diğer yöntemler etkili olmazsa, cerrahi girişimler de düşünülebilir. Örneğin, karaciğer yağlanmasının ilerlemiş olduğu durumlarda, karaciğerin bazı bölümlerinin alınıp atılması (karaciğer transplantasyonu) gibi cerrahi girişimler yapılabilir.
Karaciğer yağlanması tedavisinde hangi yöntemlerin uygulanacağı, kişinin durumuna göre değişebilir. Bu nedenle, en uygun tedavi yöntemini belirlemek için doktorunuzun yapacağı incelemeler sonrasında size sunulacaktır. Sürecin sağlıklı yürümesi için mutlaka doktorunuzun önerisine uymanız gerekmektedir.
Özet ile Karaciğer Yağlanması Aşağıda belirtilen Kurallara uyularak önlenebilir.
Sağlıklı bir diyet: Karaciğer yağlanmasını önlemek için, düşük kalorili ve düşük yağlı yiyecekler tüketmeye çalışın. Ayrıca, meyve, sebze, tam tahıllar ve proteinleri içeren bir diyet tercih edin.
Düzenli egzersiz: Düzenli egzersiz, kilo vermenin yanı sıra, karaciğerin çalışmasını düzenleyici etkisi olabilir. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapmaya çalışın.
İlaçları düzenli olarak kullanın: Bazı ilaçlar, karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Bu nedenle, ilaçları düzenli olarak kullanmaya özen gösterin ve doktorunuzun önerilerine uyun.
Hepatit aşısını ihmal etmeyin: Karaciğer yetmezliklerinin en önemli sebeplerinden birisi olan hepatit virüslerinin bulaşma riski aşı sayesinde önlenebilir. Aşı yaptırarak bulaşıcı hepatit virüslerine karşı kendilerini koruma altına almayan kişiler, farkında olmadan Hepatit B ve C virüslerine yakalanabilir. Virüsler, kuaförlerde tıraş olurken, diş tedavisinde, çeşitli tedaviler sırasında temizliğine özen gösterilmeyen aletlere bulaşan kan aracılığı ile kişilere hiç tanımadıkları insanlarından bulaşabilir. Hepatit B ve C virüsleri uzun vadede yavaş yavaş ilerleyerek siroza, siroz ise karaciğer işlevini bozarak kronik karaciğer yetmezliğine neden olabilir.
Alkolden uzak durun: Aşırı alkol tüketimi modern çağın en önemli karaciğer hastalıklarının sebeplerinin başında gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün limitini belirlediği alkol oranı aşıldığı andan itibaren karaciğer zarar görmeye başlamaktadır. Alkol, zamanla kişinin yaşam kalitesini de bozarak siroza ve karaciğer yetmezliğine neden olmaktadır. Sirozun neden olduğu karaciğer yetmezliğinin tek tedavisi de organ naklidir.
Kilo almamaya özen gösterin: İnsanlar sağlıklıyken karaciğerini nasıl koruyacağını ya da nasıl zarar verdiğini düşünmemektedir. Ne zaman ki karaciğer değerleri yükselmeye başlar o zaman mucize yiyecekler ya da ilaçlar aranarak karaciğerler korunmaya çalışılır. Oysa kişiler sağlıklıyken düzenli beslenerek aşırı kilo almadan karaciğerlerini koruyabilir. Çünkü düzensiz beslenme aşırı kilolara neden olarak karaciğer yağlanmasına, bu da ilerleyen dönemlerde karaciğer yetmezliğine neden olabilmektedir.
Zehirli mantarlara dikkat edin: Bilinçsiz tüketilen mantar her insanda karaciğer yetmezliğine neden olabilir. Her yıl çok sayıda insan mantar zehirlenmesi nedeni ile hayatını kaybetmektedir. Zehirli mantarı diğerlerinden ayırt etmek zor olduğu için kültür mantarı dışında doğadan toplanan mantarın tüketilmemesi gerekmektedir.
Doğuştan gelen hastalıkları ihmal etmeyin: Genç yaşta ortaya çıkan karaciğer yetmezlikleri doğuştan gelen demir, bakır ve metabolizma bozukluklarıdır. Genetik bozukluk gibi nedenlerle erken yaşta ortaya çıkan karaciğer yetmezliklerine karşı erken teşhis hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle bu tür genetik hastalıkları olanların hastalıklarını kontrol altında tutarak ihmal etmemesi gerekir.